Erzurum Tabyaları:

Erzurum, doğuda Topdağı ve Deveboynu; kuzeyde Mescit; güneyde Palandöken dağlarıyla çevrili ovanın doğusunda kurulmuştur. Kuzeyindeki Gürcü Boğazı Tortum'a, güneydeki Deveboynu Geçidi, Vank Deresi ve Hamam Deresi Hasankale ve Kars'a; güneyindeki Palandöken Geçidi ise Tekman'a ve Palandöken dağlarının arkasından doğuya doğru devam eden vadi ile Hasankale ve Kars'a şehri bağlamaktadır. Bu sebeple Rusya ve İran üzerinden gelebilecek saldırıda bu geçitlerin mutlaka kontrol altında bulundurulması gerekmektedir. İşte bunun için Türkler, özellikle 19. yüzyılın ikinci noktasında bu noktalara pek çok tabya inşa etmişlerdir.